Tavşan Hastalıkları

Tavşanlarda ortaya çıkabilecek çok fazla sayıda hastalık olmasına karşın, biz öncelikle daha çok tavşanlara özel olan ve tavşanlarda sık gözlenen hastalıkları ele aldık. Öncelikle bilinmesi gereken bir nokta varki; buradaki bilgiler yüzeysel olarak genel bilgilendirme amaçlı verilmiştir. Tavşanınızda anlattığımız hastalık belirtilerini veya bunların dışında kalan herhangi bir rahatsızlık gözlemlemeniz durumunda, en kısa zamanda tavşanınızı veteriner hekiminize götürmeniz gerekmektedir. Veteriner hekiminiz size daha detaylı bilgiyi verecek ve tavşanınız için gerekli olan uygun tedaviye başlayacaktır. Veteriner hekiminizin önerisi olmaksızın tavşanınızda ilaç kullanmaktan kesinlikle kaçınmalısınız.

Stres, tavşanlarda hastalıkların ortaya çıkmasında en önemli hazırlayıcı faktörlerden birisidir. Bu sebeple tavşanınızı hastalıklardan korumanın ilk şartı; tavşanınız için gerekli olan uygun olan yaşam ortamını sağlamaktır. Hijyenik bir yaşam alanı, uygun beslenme ve uygun çevre sıcaklığının sağlanması ile birlikte kemirme ihtiyacının mutlaka karşılanması gerekmektedir. Ayrıca tavşanınızı çevredeki hasta tavşanlarla bir araya getirmekten kesinlikle kaçınmalısınız. Veteriner hekiminizin önereceği aralıklarla yapılan düzenli kontroller, gerekli iç ve dış paraziter tedaviler ile tavşanınızın ihtiyaç duyduğu diğer bakımlarının yapılması, tavşanınızı hastalıklardan büyük ölçüde uzak tutacaktır.

Tavşanların sosyal canlılar olduğunu unutmamalısınız. Eğer bir tavşana sahipseniz, onunla ilgilenmeli, ona zaman ayırmalı ve rahatça haraket edebileceği, oynayabileceği yeterli genişlikteki bir ortamı ona hazırlamalısınız. Tabiki bu arada tavşanlar için kemirmenin zorunlu bir ihtiyaç olduğunu göz önüne alarak, eğer tavşanınızı evinizin içinde serbest bıraktıysanız tavşanınızın ve evinizdeki eşyaların sağlığı için onu mutlaka gözlem altında tutmalısınız. Özellikle elektrik kablolarını kemirmek tavşanlar için hayati tehlike yaratabilir.

Bir kafese kapatıp sadece yemini ve suyunu vererek asla tavşan beslememelisiniz. Bu şekilde hapis hayatı yaşayan bir tavşan mutlu bir tavşan değildir, stres altındadır ve hastalıkların ortaya çıkması çok daha kolaydır.

Ayrıca zoonoz hastalıklar denilen ve hem tavşanlarda hemde insanlarda görülebilen bazı hastalıklar vardır. Zoonoz hastalıkların başlıcaları; tüberküloz, tularemi, toxoplazmozis, listeriyozis, tripanozomiyazis, pseudotüberküloz hastalıklarıdır. Bu hastalıkların bulaşmasında, özellikle fare ve sıçanlar ile sağlıklı tavşanların bu hastalıkları taşıyan tavşanlarla bir araya getirilmesi önemli rol oynar. Genel hijyenik tedbirleri aldığınız ve evinizde fare yada sıçan bulunmadığı taktirde çok fazla endişelenmenize gerek yoktur. Kuduz hastalığı da zoonoz bir hastalık olmakla birlikte, tavşanınızın kuduza yakalanması için kuduz hastalığına yakalanmış bir hayvan tarafından ısırılması gerekmektedir. Yabani tavşanlar kuduz hastalığı için risk taşıyabilse de, evimizde beslediğimiz tavşanlar için bu risk son derece azdır.

HASTALIKLAR VE TEDAVİLER
1-Tavşanlar güçlü hayvanlardır ve nadiren hasta olurlar. Çoğu hastalık tavşanın doğru besin alması, bol su bulundurmamak, temiz bir kafes ve yeterli eğzersiz ile elgenlenebilir. Tavşanınızı 6 haftalıkken ve sonra yılda 1 kere viral kanamalı hastalık ve miksomatozis hastalıkları için aşılatabilirsiz.
2-Hayvanın Kendisini Kötü Hissettiğini Gösteren İşaretler:
Bitkin olması, bir köşeye çekilmesi, kürkünün donuklaşması, yemeği redetmek, zor nefes alıp-vermesi, sulu burun, sulu gözler ve kabızlıktır. Bazı durumlar için pet shop` larda satılan ilaçlar kullanılabilir. Yoksa veterinere götürmek gerekir.
3- Solunum Yolu İşaretleri:
Aksırma, öksürme, burun akıntısı ve ıslak burun ile ıslak gözler. Bu durum genellikle kirli bir kafesten yada aşırı kalabalıktan kaynaklanır. Ayrıca havadaki iriten maddeler (deodorant, oda spreyi, toz vb.), kötü havalandırma, nem, aşırı sıcak ve diş hastalıkları bu duruma sebep olurlar. Kafesi iyice temizleyin, kuru ve tozsuz-pisliksiz olduğuna emin olun. Düzelmezse veterinere götürün.
4- Aralıklı Yumuşak Dışkılama (AYD):
Gerçek ishal çok sulu ve şekilsizdir ve bu durum tavşanlarda çok nadir görülür. Sık görüleni AYD`dir. Kaka puding kıvamı ile sıvı bir damla arasındadır, kötü kokuludur ve yapışkandır. Bunun nedeni aşırı karbonhidratlı diyet ( çoğunlukla ödül yiyeceklerinden kaynaklanır.) ve / veya düşük miktarda sindirilemeyen lif (saman) içeren diyettir. Çözümü; kuruot diyeti ve bol miktarda yeşilliktir. Geçmezse veterinere götürün.
5- İdrar Yolu Hastalıkları:
Tavşanın idrarından kan geliyorsa, idrar yapamıyorsa yada zor yapıyorsa idrar yolu hastalıkları akla gelmelidir. Veterinere götürün. En iyi önleme yolu yeterli miktarda taze yeşillik yedirerek ve hergün taze su vererek tavşanın gereken suyu almasını sağlamaktır.
6- Diş Hastalıkları:
Tavşanlarda yaygındır. Önlemi ve tedavi etmenin en iyi yolu doğru beslemektir. 2 temel nedeni vardır. 1`ncisi genetik kökendir. Tavşanlar üretilirken yüz yapıları değişebilir ve diş hastalığı yatkınlaşabilir. 2`nci neden diş sağlığına zarar verecek yiyeceklerle hayvanı beslemektir. Tavşanların dişleri devamlı büyür. Kötü sıralanmış dişler veya aşınmış dişler hastalığa yatkınlık oluşturur. Yılda 1 kez dişlerini veterinere gösterin.
7- Tüy Topu ve Mide Tıkanması:
Tüy topu sindirim sistemini tıkayarak, midede birikim oluşması olarak bilinen durumu anlatmak için kullanılır. Tavşan yavaş yavaş yeme-içmeyi keser, dışkıları ufalmaya başlar ve midede genellikle tüyden oluşan top meydana gelir. En önemli sebebi yanlış beslemektir. Çok yüksek karbonhidrat ve az lif içeren örneğin; hazır tavşan mamaları, peletler, hububat ve baklagiller gibi besinler buna neden olur. Mide tıkantısını düşündürcek belirtiler görürseniz tavşanınızı acilen veterinere götürün ölümcül bir durumdur. Kuru ot ve taze yeşillik ile beslenen bir tavşanın tüy topu sorunu olmaz. Tavşanlar 3 ayda bir az yada çok tüy dökerler. Kendilerini temizlerken bu tüylerin bazılarını yutabilirler ama sindirim sistemleri yuttukları tüyleri yok edebilecek şekilde düzenlenmiştir. Bu duruma istisna angoralar ve Jersey Wooly`s türü tavşanlardır. Bu tavşanlar uzun tüylüdür çok miktarda tüy yutabilirler. Bu yüzden bu tür tavşanlar sık sık taranırsa tüy yutmaları azalabilir.
8- Sıcak Çarpması:
Tavşanlar sıcağa çok duyarlıdırlar. Uzun süre sıcakta bırakırsanız yere yığıldığını ve ağır nefes aldığını görürsünüz. Tavşan kendini soğutmaya çalışmaktadır. Yapabileceğiniz en iyi şey bol su vermek, kapalı serin bir yere götürmek ve ıslak bir havluya sarmaktır. Sakın soğuk suya koymayın veya tavşana buz vermeyin, şoka girmesine neden olursunuz.

Tavşan ölümlerinde etkin hastalıklardan biri koksidiyozdur. Bu tehlikeli hastalık hakkında yeterli bigli sahibi olmamız tavşan ölümlerini azaltacaktır. Çünkü koksidiyoz erken tespit edildiğinde tedavi edilebilen bir hastalıktır.

11.1.1. Koksidiyoz
[Konu Başlığı] [Önceki Konu] [Sonraki Konu]

Koksidialar hayvanlar aleminin en ilkel yaratıkları protozoadırlar; ve hayvanlar aleminin en ilkel yaratıkları olup seksüel ve aseksüel üreyebilirler. Bulundukları organlara göre etki mekanizmaları farklılık göstermekte olduğu gibi, diğer hayvanları etkileyen türler tavşanları etkilemez. Tavşanları etkileyen yaklaşık 9 koksidıa türü bulunmaktadır. Bir tanesi karaciğeri, diğerleri bağırsakları istila ederler Karaciğer koksidiyozu olan Eımeria stiedai ekonomik kayıplara neden olmayıp birkaç haftalık bir sağlık koruma ve önleyicı ilaç kullanarak önlenebilir. Daha ılıman olan bölgelerde karaciğer koksidiyozuna karşı doğru ilacı seçmek oldukça zordur ve hastalık ciddi problemler doğurabilir. Karaciğer sürekli denge halinde çalışması gereken bır organdir ve uygun olmayan çalışma sistemi veya kronik karaciğer yetmezliği hayvanın rezistansının azalmasına neden olacaktır. Bağırsak koksıdiyozu 4 grupta sınıflandırılabilir ve bunlardan bazıları patojen değildir.

Bağırsak koksidiyozlarında ortaya çıkan başlıca semptomlar; İshal, dehidrasyon ve derideki yapı değişiklikleri, ağırlık kaybı, yem ve su tüketiminin azalması ve ölümler şeklindedir İshal parazitın alınmasından 4-6 gün sonra ortaya çıkar ve en fazla 8-10. günlerde etkilidir. Ölüm olayları ishalle birlikte 3-4 gün içinde artaya çıkar ve bulaşmadan 9 gün sonra hızla artar.

Koksıdiyoz çevre faktörlerinin elverişsiz olduğu düzeyde olumsuz etkilere neden olmaktadır. Ayrıca diğer hastalıklara duyarlılık ve hayvanlara yapılan uygulamalar da enfeksiyonun artmasında etkili olmaktadır. Koksidiyozun teşhisi laboratuvarda dışkı sayımı ve iç organların muayenesi ile yapılır. Ancak karaciğer koksidiyozunun tanımı daha kolaydır. Bu tür karaciğerde sarı çizgiler ve küçük nodüllere neden olmaktadır.

Koksidiyozun kontrol altına alınmasında hayvanların dışkı ile temasının kesilmesi, barınak içi neminin azaltılması ve ortam sıcaklığının yükseltilmesı, dezenfeksiyon uygulanması etkili olabilir. Ancak koksidiyostatlann yem ve su içerisinde verilmesi ıle sürekli denetim altında tutulabilir. Antibiyotikler koksidiyoza karşı etkili olmamalda birlikte ishali önlemek ve ikinci derecede bakteriyel bulaşmaları önlemek amacıyla kullamlabilirler.

KAYNAK: http://volkanderinbay.net/tarimnet/tavsan.asp?konuno=11
Bu kaynakta diğer tavşan hastalıkları hakkında da bilgi edinebilirsiniz.

İSHAL: Tavşanda ateş, iştahsızlık, su içememe, halsizlik ve dehidrasyona sebep olur. Yanlış beslenme veya enfeksiyon kaynaklı olabilir.
ENFEKSİYONA BAĞLI İSHAL—virüsler, bakteriler ve parazitler başlıca etkenlerdir. Parazit olarak tenyalar (cysticercosis-kedi köpek dışkısı ve yemlerle tavşana geçer.Karaciğere yerleşir.), nematodlar ( 14-16 mm.s olucanlardır. Yeşilliklerin üstündeki larvalarla tavşana geçer) en başlıcalarıdır. Yine parazitlerle geçen en yaygın hastalıklardan bir diğeri de bağırsak koksidiyozudur. Tavşan paraziti aldıktan 4-6 gün sonra ishal başlar. Yukarıdaki belirtiler görüldüğünde hiç vakit kaybetmeden tavşanınızı veterinere götürmelisiniz.
YANLIŞ BESLENMEDEN KAYNAKLANAN İSHAL—Tavşanınızı çok fazla yeşillik ve sebze ile beslemek en önemli etkendir. Yavrularda sindirim sistemleri gelişmeden bu gıdalara başlamak, inek sütü vermek de ishale sebep olur.
KULAK UYUZU—Etkeni psoruptes cunucili’dir. Kulaklarda kahverengi kabuklanmalar oluşur. Tavşan bu bölgeleri kaşımaya çalışır. Veterinerinizden uygun parazit ilaçlaması yapmasını isteyin.

SOLUNUM YOLU HASTALIKLARI—Burun akıntısı, hapşırık, öksürük, kuryza, zatürre, burunda cerahat, sinüzit,ishal, ateş, boyun tutulması, zor solunum hastalığın belirtileridir. Kafesin soğukta kalması,hava değişimleri,toz-amonyak solunumu, bakteriler(pasteuruella, bordetella, klebsiella, staphyloccocci, ecoli, salmonella, listeria), virüsler ve parazitler hastalığın etkenleridir.
RİNGWORM—Dermotamycosis veyotnchophytosis olarak bilinen deri ve kıl hastalığıdır. Deride kuruma,pullanma ve tüylerde matlaşma görülür.
APSE &MASTİTİS—Özellikle tel kafeslerde yaşayan tavşanlarda daha sık görülür. Apseye sebep olan en yaygın etken staphylococcus’dur. Antibiyoik tedavisi önerilir.
GENİTAL ENFEKSİYONLAR—Kalabalık popülasyonlar halinde yaşayan tavşanlarda daha sık görülür. Bazı zührevi hastalıklar tavşanın vulva,penis ve testislerine yerleşebilir. Antibiyotik tedavisi önerilir.
PSEÜDOTÜBERKÜLOZ—Üretim çiftliklerinde rastlanır. Üretim yöntemlerinin modernleş mesi sonucu günümüzde çok azalmış bir hastalıktır. Hastalık,Pseüdotüberkülozdan kaynaklanan beyazımsı çok sayıdaki nodüllerle iç organlarda (özellikle dalakta) yoğunlaşması ile oluşur.
TRWHOPHAGY—Kürk yeme hastalığı olarak da bilinir. Davranış problemleri, çevre faktörleri,kafesin yetersiz gün ışığı alması, fazla kalabalık ve dar kafesler bu hastalığa sebep olabilir.
ISI ÇARPMALARI—Tavşanlar çok yüksek ısılarla baş edemezler. Baygınlık geçiren, düzgün solunum yapamayan tavşanınızı derhal serin bir yere alın. Suyla ıslattığınız bir havluya sarın ve vakit geçirmeden veterinere götürün. Buzla vücut ısısını düşürmeye çalışmayın...